Thác Bờ xưa còn được gọi là thác Vạn Bờ, được tạo nên bởi hàng trăm mỏm đá lớn nhỏ nhấp nhô như đàn voi khổng lồ giữa dòng sông Đà cuồn cuộn chảy. Truyền thuyết kể rằng, đền thờ bà chúa Thác Bờ là Đinh Thị Vân – người dân tộc Mường và một bà người Dao ở Vầy Nưa, có nàng công chúa giúp vua Lê Lợi về quân lương, thuyền bè vượt thác Bờ để tiến quân lên Mường Lễ, tỉnh Sơn La để dẹp loạn đảng Đèo Cát Hãn.
Sau khi mất, hai bà vẫn thường hiển linh để giúp đỡ người dân vượt thác an toàn, phụ hộ cho bà con trong bản mưa thuận gió hòa, làm ăn tiến tới. Do vậy, nhân dân trong vùng lập đền thờ phụng và phong cả hai là hai bà chúa Thác Bờ.


Đền Thác Bờ. ( Nguồn: Internet )

Trước đây, đền Thác Bờ thuộc địa phận xã Hào Tráng, sau nhiều lần di dời, nay đền tọa lạc tại xã Thung Nai, huyện Cao Phong và xã Vầy Nưa, huyện Đà Bắc tỉnh Hòa Bình.
Phía tả ngạn của đền Thác Bờ thuộc huyện Đà Bắc nằm cheo leo trên đỉnh đồi Hang Thần ở xóm Phố Bờ. Từ bến thuyền, du khách phải leo hơn 100 bậc, sau đó men theo một triền dốc thoải mái đến được đền. Đền Thác Bờ gồm ba gian, mái đền được xây dựng bằng bê tông cốt thép, thiết kế theo kiến trúc vòm cuốn và kiến trúc mặt bằng hình chữ đinh gồm: Nhà Đại bái, nhà Hậu cung, phía trước đền gồm 5 cửa (ngũ quan). Ngày nay, di tích Thác Bờ còn lưu giữ được một quả chuông đồng được đúc từ xa xưa, người ta ước tính được làm từ khoảng tháng 2, năm Thành Thái thứ 6.
Phía hữu ngạn của đền thuộc huyện Cao Phong, tọa lạc trên sườn đồi Sầm Lông, xóm Đền. Ngày xưa, đền Thác Bờ được dựng lên từ tranh tre, rơm rạ, nứa, lá. Sau này, khi nước dâng cao lên do nhà máy thủy điện Hòa Bình trên sông Đà khởi công nên phải di dời đền lên sườn núi. Khi mùa khô đến, nếu muốn thăm đền thì du khách phải leo bộ 108 bậc. Nhưng khi mùa mưa về, nước dâng cao, nên du khách muốn đến thăm phải đi bằng thuyền.
Mặc dù không đồ sộ nhưng đền Thác Bờ vẫn rất uy nghi và nổi tiếng linh thiêng. Nơi đây có địa thế phong thủy hài hòa, sông nước hữu tình. Lễ hội đền Thác Bờ diễn ra từ ngày 7 tháng Giêng cho đến hết tháng 3 âm lịch.
Cách Hà Nội 110km và 15 phút đi thuyền, đền Thác Bờ đang là điểm đến du lịch lý tưởng cho du khách nhân dịp đầu năm.